..of toch wel?
Wat weer een week! Afgelopen maandag gingen de Groninger boeren de straat op, dinsdag vond de aftrap van de Friese Voedselbeweging plaats, woensdag – op Wereldvoedseldag – werd er massaal gedemonstreerd in Den Haag, donderdag deelden wij appeltaarten uit aan onze Streekboeren, gisteren opende het Streekboer Restaurant (mét bokjesvlees) en vandaag staan we op Festival B: het festival over duurzamer eten.
Wat is er veel gaande op het gebied van voedsel op het moment! Voedsel en boeren staan in de spotlights. De vragen die wij – en onze Streekboeren – vaak krijgen zijn:
1. Staken jullie (boeren) ook?
2. De boeren die protesteren, produceren voor 75% voor de export, dat kan toch ook wel anders?
3. Hadden de boeren dit niet zien aankomen? We moeten toch ook wat doen tegen klimaatverandering?
Wij gingen in gesprek met onze boeren en zij gaven antwoord op de vragen. Voor mij de kunst om alle technische en ingewikkelde verhalen in hapklare taal uiteen te zetten! Hierbij!
Ik woon aan de Waddenzeedijk. Mijn man is hier geboren en getogen. Hij groeide op tussen de spruitjes, rode kool, aardappelen en bloemkolen. Vandaag de dag is dat wel anders. Het landschap wordt gedomineerd door suikerbieten, pootaardappels, wortelen, maïs en granen. Hetzelfde is gebeurd met melkvee. Mijn man haalt regelmatig herinneringen op van de tijd dat hij als klein ventje bij de slachter in het dorp ging kijken als er weer eens een koe was uitgebroken. Nu zijn de meeste koeienboeren weg en kan er al helemaal niet meer geslacht worden in het dorp.
Was het de vrije keuze van de boeren om van de verschillende groenten over te gaan om grondstoffen voor de industrie?
20, 30 jaar geleden hadden de boeren veelal nog hun eigen, lokale afzetkanalen. In een zoektocht naar meer en groter begon de verwerkende industrie de kleine groente-snijderijen op te kopen. Het gevolg was dat de akkerbouwers hun producten slechter en slechter kwijt konden. Hetzelfde gebeurde met de veehouders. De kleine melkfabriekjes werden opgekocht en versmolten tot één grote; met de kleine slachterijen gebeurde hetzelfde.
Met deze ontwikkeling ontstond ook een concentratie van macht in de keten. Omdat er maar weinig verwerkers meer over waren, konden de paar die nog bestonden gemakkelijk druk uitoefenen op de boeren. Een klein aantal boeren heeft als reactie daarop direct een andere afslag genomen en is wat anders gaan doen. Het gros is in eerste instantie echter meegegaan in de schaalvergroting.
Zelf zie ik het een beetje als de oprichting van De Streekboer: we begonnen ons idee te testen in Nieuwehorne, een relatief klein dorpje in Friesland. In alle enthousiasme breidden we echter al snel uit richting Leeuwarden, Joure etc.. Pas toen we waren uitgebreid, begonnen we te overzien wat de uitbreiding eigenlijk omvatte.
Voor veel boeren heeft dit net zo gewerkt. Het grote verschil is echter dat wij als Streekboer zijnde, in tegenstelling tot de boeren, het heft altijd in eigen hand hebben kunnen houden. De boeren raakten verwikkeld in een ingewikkeld spel. Enerzijds is daar de verwerkende industrie die zoveel macht heeft dat je niets in de pap te brokkelen hebt, anderzijds is daar de overheid die steeds nieuwe regels op legt, dan is daar ook nog eens de consument die er wat van vindt én voel je zelf de adem van de bank waarbij je een lening hebt afgesloten om alles te kunnen bekostigen in je nek.
Maar hoe zit het dan met de boeren die wel een andere keuze hebben gemaakt, namelijk jullie Streekboeren?
Er zijn boeren die de keuze hebben gemaakt niet het gangbare pad te volgen en een andere richting zijn ingeslagen. Het zijn de boeren die biologisch zijn gaan boeren, de boeren die hun eigen producten zijn gaan vermarkten en de boeren die ook andere activiteiten – zoals een zorgboerderij of een kinderopvang – op hun bedrijf zijn gaan organiseren. Toch staan ook deze boeren veelal achter de protesten. Waarom? Omdat op drijfzand niet te bouwen valt. Ook bij biologische boeren dreigen vergunningen te worden ingetrokken zodat ze niet verder kunnen verduurzamen. Juist Streekboeren hebben hun bedrijf vaak vlakbij zogenaamde Natura 2000 gebieden liggen. Als de overheid vervolgens geadviseerd wordt om bedrijven die vlakbij natuurgebieden als eerste aan te pakken, dan brengt dit veel spanning met zich mee.
Ja, ons systeem is kapot
Dit is mijn mening: Het blijft bizar dat van alle zuivel die in Nederland geproduceerd wordt slechts 2,4% in Nederland blijft. Maar het heeft geen zin om onze boeren neer te zetten als de boemannen van een failliet systeem. Willen we dat ons voedsel op een andere, duurzamere manier geproduceerd wordt dan moet zowel de overheid als het bedrijfsleven als de consument de boer daar ook bij helpen.
Hoe kan jij helpen?
Wij – De Streekboer – helpen door zowel de boer als de consument een alternatief te bieden. Een alternatief voor een systeem dat slechts drijft op het behalen van zo groot mogelijke winsten voor een klein groepje mensen. Jij maakt voor een deel al het verschil. Jij leest dit namelijk omdat je meer wilt weten over voeding en over hoe ons voedselsysteem in elkaar zit.
Wil je nog iets meer doen, dan mag je ons ook altijd helpen. We zijn erg trots op wat we tot dusver met De Streekboer en de Streekboeren bereikt hebben. Jij kunt ons helpen door 1. bij ons en onze Streekboeren te bestellen en 2. door onze nieuwsbrieven en berichten op sociale media te delen.
Samen steken we de boeren een hart onder de riem én zorgen we ervoor dat de wereld een beetje mooier en schoner wordt!
Groetjes en wellicht tot ziens vandaag op Festival B,
Sandra – oprichter De Streekboer
Hoi! Ik ben Sandra – oprichter van De Streekboer – en het is mijn missie om zoveel mogelijk mensen aan lokaal voedsel te krijgen. Waarom? Omdat het gezonder en eerlijker is voor iedereen. Bovendien durf ik te beweren dat je er veel gelukkiger van wordt. Daarom vertel ik wekelijks over lokale boeren, producten en alles wat mij raakt over ons voedselsysteem. Lees jij mee?
