Wat vinden wij van de boerenprotesten? Een vraag die we regelmatig krijgen. Ook een vraag met veel nuances. Alleen te beantwoorden als we je meenemen in de geschiedenis. Want feitenkennis is onontbeerlijk als je stelling wilt innemen in een complexe situatie.
Waar we nu vaak de mist ingaan, is dat we er een discussie van maken die polariseert. Veel mooier zou zijn als we in dialoog komen die verbindt. We doen een poging. 😉
Eerst maar eens kijken hoe een filmpje van de NOS ons helpt om de recente geschiedenis vanaf de Tweede Wereldoorlog beter te snappen.
De samenvatting: Nooit meer honger! Dat was het uitgangspunt. En dus moest de boer veel voor weinig produceren. En dat deden ze. Op ons aller verzoek dus!
De gangbare landbouw, belangrijk onderdeel van de totale agro-industrie, moet volumes produceren om wereldwijd te kunnen verhandelen. ‘Gelukkig’ is de industrie wel tevreden met een lage diversiteit aan producten, want in de fabrieken maken we er door middel van toevoeging van onder meer gemodificeerd zetmeel, smaakversterkers, zout, (trans)vet, en suiker ‘verschillende’ producten van.
Ultra bewerkte producten (minimaal 80% van het aanbod in de supermarkt) missen nutriënten en zijn dus ongezond voor de mens. Dat blijkt wel uit het percentage van mensen met obesitas en andere welvaartsziekten in landen waar dit voedsel gemeengoed is… Omdat de producten spotgoedkoop zijn om te maken, worden ze goedkoop aangeboden. De winsten zijn dan nog steeds groot.
De ultra bewerkte boodschappen zijn dus vooral goed voor de aandeelhouders van de grote voedselverwerkende industrie. Ze vullen hun eigen beurzen en ze vullen de magen van de wereldbevolking… Voeden kunnen we dat helaas niet noemen…
Kortom, ons voedingspatroon is heel ver af komen te staan bij wat we daadwerkelijk nodig hebben: Vooral (80%) veel verschillende soorten lokale groenten, fruit, kruiden, noten, bonen en granen aangevuld (voor wie wil tot max 20%) met dierlijke producten als ei, zuivel en vlees. En dan dus het liefst van die producten een zo onbewerkt mogelijk product.
Wiens schuld is dat nou dat ons voedselsysteem zo uit balans is?
- Ligt het aan de consument, de laatste schakel in de marketingmachine? Wij kopen het toch?
- Of is de boer de boosdoener? Daar wordt toch bepaald wat er geproduceerd wordt? Toch?
- Of tóch het grote geld binnen de agro-industrie en het overheidsbeleid dat hierop te veel lijkt afgestemd?
Wij denken dus dat laatste.
De boer bepaalt al lang niet meer zelf wat er verbouwd of geproduceerd wordt. Dat doet de wereldhandel. En de boer is ook allang niet meer degene die de prijs bepaalt en eerlijk verdient aan de noeste arbeid die wordt verricht. Dat is ook de wereldhandel.
Dus snappen wij de protesten? Ja.
Zit de oplossing in brand stichten op een snelweg? Nee.
Waar zit de oplossing wel in onze ogen?
Afstemming en regulatie door de overheid, het is echt een politieke kwestie. Concreet:
- Stoppen met het direct en indirect subsidiëren van de vervuilende agro-industrie waarin te veel dierlijk en te weinig plantaardig product wordt geproduceerd.
- De beschikbare subsidies beschikbaar maken voor de (omschakeling naar) biologische akkerbouw en veeteelt (maar wel werken aan een juiste verhouding van deze twee vormen).
- Daarnaast ook lokale afzet stimuleren door biologische producten te subsidiëren zodat juist dit segment (tijdelijk) kunstmatig laag in prijs kan worden aangeboden.
Alleen als zowel vraag als aanbod door de overheid worden gestimuleerd werkt het. Er blijken nu in de provincie Groningen boeren te zijn die juist met stimuleringsmaatregelen van de provincie naar Bio zijn geschakeld, toch weer terug naar gangbaar gaan omdat er te weinig afzet is in de markt. Daaraan zie je dat met overheidsbeleid waarbij vraag- en aanbod niet zijn afgestemd de plank alsnog wordt misgeslagen.
Dat is jammer genoeg koren op de molen van de agro-industrie. ‘Zie je wel, de mensen willen het niet. Dus we blijven gangbaar weinig soorten in grote hoeveelheden voor een laag bedrag produceren. Dat is wat de markt wil’.
Ik heb net uitgelegd dat dit een neerwaartse spiraal is die ons op de lange termijn niet gaat helpen. De misleiding levert klandizie op maar:
- geen gezonde mensen,
- geen gezonde omgeving
- en geen gezonde lokale economie.
Meer producten met weinig voedingswaarde gaat de wereldbevolking dus sowieso niet voeden laat staan gezond houden. Terwijl dat nou juist de angst is die ons wordt aangepraat: ‘biologisch kan de wereld niet voeden’ is het mantra van de industrie. En biologisch zou slechter voor het milieu zijn dan gangbaar. Want er is meer natuur voor nodig om tot landbouwgrond te maken.
Een groter onzinverhaal bestaat niet.
Ik zal uitleggen waarom het onzin is en een slecht verhaal om de wereldbevolking in de ban van de supermarkt te houden: Het is gebaseerd op het huidige aanbod en verhoudingen waarvan we dus al hadden vastgesteld dat dat ook op de schop moet.
Biologisch heeft inderdaad meer hectare landbouwgrond nodig voor een gelijke opbrengst per soort. Maar daar zit dus de denkfout: de opbrengst hoeft helemaal niet gelijk te zijn. Sterker nog, de opbrengst (vooral dierlijk) moet in het westen lager zijn! Ook met de stijgende bevolkingsgroei.
- Veel) meer plantaardig voor menselijke consumptie gaan telen en heel veel minder veevoer.
- Zorgen dat de bodem weer hersteld zodat elke hectare producten voortbrengt met een hogere nutri-score dan de huidige opbrengst. (Wat dat betreft wel terug naar de jaren 50!)
- Het percentage voedsel dat wordt weggegooid in het westen drastisch verminderen.
- En we moeten zorgen dat in landen waar nu honger is meer vooral plantaardige productie en afzet in eigen regio op gang komt.
Dus tja, het moet echt radicaal anders. Daarom is De Streekboer ook al ruim 8 jaar actief en help jij mee door je boodschappen bij via ons te doen. Want de industrie gaat die radicale verandering niet aanbrengen. En de markt kan dat maar ten dele zelf. Dat laat de stagnerende groei in de biologische markt en de korte keten wel zien.
Hier is een overheid met een sterke politieke visie voor nodig.
Dus de boer die nu heel boos is erkennen in de wanhoop en perspectief (financiën) bieden om de voedseltransitie een fikse zet te geven. Op die manier is de Green Deal geen belemmering meer voor boeren maar een ongelooflijke kans om je bedrijfsvoering om te gooien naar een systeem dat wel deugt.
Uiteindelijk zouden wat ons betreft overigens alle subsidies moeten vervallen. Maar om de markt naar een houdbaar systeem te laten overstappen is regulatie met een subsidieregeling wel nodig. Die is er nu immers ook aan de kant waar we vanaf moeten.
Het is een heel betoog geworden met heel veel informatie. En er is eigenlijk zelfs nog veel meer over te zeggen. We hopen dat we het toch wat overzichtelijk hebben gehouden en dat jullie ook weer meer feitjes hebben gegeven om discussies op verjaardagsfeestjes om te buigen tot dialogen.
Want uiteindelijk wil iedereen de aardbol mooier doorgeven aan de volgende generaties. Het kan niet missen dat we elkaar daar vinden!
Wat zou jij nog meer willen weten of waar heb je nog extra vragen over? We horen het graag!
