Dieuwke gaat elke week op pad langs een van onze streekboeren. Deze week Kaasboerderij De Gelder uit Tynje
Aflevering 39
Jenny Vogel
24 juni 2021
Onderweg van Leek naar Heerenveen neem ik op de A7 de afslag naar Tynje, daar heb ik afgesproken met Jenny Vogel van Kaasboerderij de Gelder. Samen met haar man Anne, hun zoon Hans Peter en zo’n 15 vaste medewerkers runt ze het bedrijf. In Tynje aan de Heawei zijn de ouders van Jenny in 1962 neergestreken vanuit Gelderland. Ze kochten er een kleine boerderij waar ze in de stal begonnen met het melken van 16 koeien. Waar de naam “De Gelder” vandaan komt is mij nu ook duidelijk, de herkomst van de familie kunnen we eruit afleiden.
De ouders van Jenny wilden uitbreiden, ze investeerden in een nieuwe stal en er kwamen meer koeien. Korte tijd later, het is dan 1984, wordt het melkquotum ingevoerd en worden ze geconfronteerd met de superheffing. Voor elke liter melk die te veel wordt geleverd moet een heffing worden betaald. Waar moesten ze heen met die te veel geproduceerde melk? De oplossing voor de familie van der Emst ligt voor de hand. In de keuken gaan haar ouders zelf aan de slag met het maken van zuivel, over de zelfgemaakte producten is het hele gezin direct positief. Dat begint op te vallen bij de melkboer, die na enige tijd langskomt om te vragen waarom ze geen zuivel meer van hem kopen. Hij mag proeven en is zo enthousiast dat hij deze zuivelproducten zelfs wil verkopen in zijn kar. Lege flessen en conservenpotten worden verzameld, schoongemaakt, en vervolgens weer gevuld met de yoghurt en karnemelk die gemaakt is op de boerderij. Van het één komt het ander en een netwerk van melkboeren neemt de zuivel van De Gelder op in hun assortiment. In 1994 beginnen ze met het maken van kaas, de oude stal wordt verbouwd tot boerderijwinkel en al snel weet de consument de winkel te vinden. Door een deel van de producten zelf te verkopen blijft er goed zicht op de kwaliteit.
Jenny laat mij trots de kaas- en zuivelmakerij zien. “Doordat we melk gebruiken van onder andere onze eigen koeien weten we zeker dat de kwaliteit hoog en constant is” aldus Jenny. Ze laat mij de ruimte zien waar twee enorme ketels rechtstreeks vanuit de nieuwe ‘rijdende melk ontvangst’ worden gevuld met verse melk. We zien de ruimte waar de zuivel wordt gemaakt, de kaasbak waar zuursel en stremsel worden toegevoegd, de pekelruimte en het pakhuis waar honderden mooie kazen liggen te wachten tot ze voldoende gerijpt zijn.
Jenny vertelt over het ontstaan van het paradepaardje van De Gelder. “Er mislukte een partij, de kazen waren bol gaan. De kaas had grote gaten en een afwijkende smaak, dus verkochten we ze voor een lage prijs in de boerderijwinkel. Later kwamen klanten steeds terug voor die speciale kaas. Wij dachten dat ze terugkwamen voor de prijs, maar ze bleken juist die bijzondere smaak te willen. De volgende uitdaging ontstond; hoe maak je een mislukte kaas? We zijn gaan experimenteren met verschillende zuursels en zo ontstond de kaas met grote gaten. Het bleek de kaas te zijn waar we naar op zoek waren; de Tynjetaler. Wekelijks verlaten op dit moment zo’n 500 Tynjetalers de boerderij. De licht pikante kaas, met een zoete romige smaak vindt gretig aftrek bij liefhebbers in het hele land en is zelfs twee keer uitgeroepen tot lekkerste kaas van Nederland.
“Met onze 350 koeien zijn we, zoals het wordt genoemd, een grootschalig melkveebedrijf. We hechten veel waarde aan duurzaamheid en produceren onze producten met respect en verantwoordelijkheid voor mens, dier en milieu. Met zonnepanelen wekken we bijvoorbeeld onze eigen stroom op en we werken samen met de vogelwacht. Voordat we maaien worden de nesten gemarkeerd, zodat we de broedende vogels niet verstoren. Onze dames in de stal hebben de ruimte en liggen op comfortabele matrassen. Wie een kijkje wil nemen op onze boerderij is op afspraak altijd welkom.”
In de zomervakantie organiseert De Gelder elke week op dinsdag- en donderdagmorgen de ‘boerderijbeleving’. Iedereen die wil kan een kijkje nemen in de kaas- en zuivelmakerij en bij de koeien van het melkveebedrijf. Aanmelden voor de boerderijbeleving kan via de website van De Gelder.
Ik heb veel geleerd deze middag en in de vakantie zal ik met mijn kinderen zeker de boerderij nog eens bezoeken. Want niemand kan ze het verhaal zo goed vertellen als de boer en de boerin zelf.
Vraag het de (Streek)Boer
Wat doen jullie met een restproduct zoals wei?
De wei die vrijkomt bij het maken van kaas bevat nog veel gezonde nutriënten, zoals vitamines en hoogwaardige eiwitten. Het wordt hergebruikt als voer voor kalfjes en we houden ons ook bezig met het ontwikkelen van nieuwe producten uit wei. Sinds kort verkopen we onze Keiwei; een lekker verfrissend zuiveldrankje met fruit, als alternatief voor frisdrank. Vanaf week 28 verkrijgbaar ook via De Streekboer.
Hoeveel liter melk is er nodig voor een kaas?
Onze kazen wegen ca. 12 kilo, hiervoor is 120 liter melk nodig.
Er komen steeds meer kazen op de markt met niet-dierlijk stremsel, z.g. microbieel stremsel. Mijn vraag is of ze hier bij De Gelder ook voor kiezen. In het geval ze dit niet doen, waarom niet? Voor vegetariërs is niet-dierlijk stremsel wel een uitkomst?
Wij gebruiken dierlijk stremsel in onze kazen. Dit heeft een aantal redenen. Wij vinden het duurzamer om dierlijk stremsel te gebruiken. Er hoeft niet een speciaal proces voor aan te pas te komen, zoals bij de productie van microbieel-, of genetisch gemodificeerd stremsel. Daarnaast maken we gebruik van een restproduct, het kalf wordt niet speciaal voor het stremsel geslacht, het stremsel is eigenlijk een soort restproduct van de slacht, het is afkomstig uit de maag van het kalf. Een andere reden is dat we dierlijk stremsel natuurlijker vinden dan microbieel- en genetisch gemodificeerd stremsel, omdat het niet een product is wat speciaal gemaakt wordt. Genetisch gemodificeerd stremsel wordt bijvoorbeeld gemaakt door een kalfsgen in een bacterie aan te brengen.
Bekijk het assortiment van Kaasboerderij De Gelder
